Ngày 11/2/1848 Lăng được khởi công xây dựng và chỉ trong 10 tháng đã hoàn thành. Tổng thể lăng gồm có hai khu vực: Lăng và Tẩm.

Khu Lăng: Nằm ở bên phải, trước có hồ Nhuận Trạch thông với hồ Điện ở khu vực Tẩm qua hệ thống cống ngầm và nối với hồ Ngưng Thúy ở trước Bửu thành, tạo thế “chi huyền thủy” chảy quanh co trong lăng. Sau hồ Nhuận Trạch là nghi môn bằng đồng dẫn vào Bái đình (sân chầu) rộng lớn, có hai hàng tượng đá ở hai bên tả, hữu của sân tiêu biểu của nghệ thuật tạc tượng nửa đầu thế kỷ XIX ở Huế.

Nhà bia và lầu Đức Hinh tọa trên quả đồi cong dạng mai rùa. Hiện nay lầu Đức Hinh đã bị sụp đổ. Nhà bia (Bi đình) còn gọi là Phương đình có tấm bia khắc 2.500 chữ của vua Tự Đức ca ngợi công đức của vua cha. Qua hồ Ngưng Thúy có ba cây cầu là Chánh Trung (giữa), Đông Hòa (phải), Tây Định (trái) là đến tam cấp vào Bửu thành - nơi đặt thi hài vua Thiệu Trị. Xa hơn về phía phải của Lăng có gác Hiển Quang - nơi nghỉ ngơi, suy tưởng của nhà vua ở cả cõi âm lẫn cõi dương.

Khu tẩm (điện thờ): xây dựng riêng, cách lầu Đức Hinh 100m về phía trái. Qua Nghi môn bằng đá cẩm thạch, bước lên ba bậc tam cấp qua Hồng Trạch môn là đến điện Bửu Đức. Điện Bửu Đức là nơi thờ bài vị của vua và bà Từ Dũ (vợ vua). Trong chánh điện trên những cổ diêm ở bộ mái và ở cửa Hồng Trạch có trên 450 ô chữ chạm khắc các bài thơ có giá trị văn học và giáo dục. Các công trình phụ thuộc như Tả Hữu phối điện (trước), Tả và Hữu tùng viện (sau) quầy quần xung quanh điện Bửu Đức càng tăng thêm vẻ tôn nghiêm của chính điện.

Lăng Thiệu Trị với vẻ đẹp giản đơn, gần gũi, dựa lưng vào chân núi Thuận Đạo, gần trước mặt Lăng là cả một vùng đất bằng phẳng cây cối xanh tươi, ruộng đồng mơn mởn trải dài từ bờ sông Hương tới tận cầu Lim.

(Nguồn: thuathienhue.gov.vn)