Chùa Long Thiền ban đầu chỉ là ngôi chùa nhỏ, cột gỗ vách ván, mái lợp dừa nước, nền đất sét. Theo đánh giá của các nhà sư chùa Long Thiền tọa lạc trên một vùng đất có long mạch tốt. Trước chùa có sông Đồng Nai, sau lưng chùa có núi Châu Thới, từ chùa tỏa ra quanh vùng, từ xã Hóa An đến Thạnh Hội là “long mạch của Thanh Long” còn núi Châu Thới dựng lên như cánh đuôi rồng, chùa Long Ẩn biểu trưng miệng rồng, núi Bửu Long biểu thị “Trái Châu” vì như rồng ngậm trái châu. Ngôi chùa được khang trang và tồn tại đến ngày nay đã phải trải qua ba lần trùng tu. Lần thứ nhất vào năm 1748, đời tổ Phật Chiếu dòng lâm tế tứ thứ 35 xây dựng thêm chính điện bằng gổ ba gian, hai chái và nhà tổ bằng vách ván. Gần một thế kỷ sau vào năm 1842, đổi tổ tiên đức dòng lâm tế thứ 37 trùng tu chùa lần thứ hai, lần này tổ đường được tu bổ lại, thêm khánh đường và nhà trù (nhà bếp) tường xây gạch, nền lát gạch tàu, mái lợp ngói âm dương. Năm 1952 chùa được trùng tu lần thứ ba do hòa thượng Thích Huệ Thành dòng lâm tế thứ 40 chủ trì lần trùng tu này đã đem lại cho ngôi chùa diện mạo mới. Giảng đường, khách đường, tăng đường được xây dựng mở rộng thêm. Mái lợp ngói tây, riêng nhà trù lợp tôn xi măng, tường được xây dựng bằng gạch thẻ, nền lát gạch tàu và gạch bông, giảng đường có gác lửng, chánh điện được tôn cao thêm 1m. Mặt chính chùa hướng ra sông theo hướng Đông bắc, sân chùa có nhiều cây cổ thụ tỏa bóng mát. Dưới gốc cổ thụ có tượng Di Lặc tọa thiền, bên tả là nhà tăng, bên hữu là hòn giả sơn phổ đá, tượng phật quan âm đứng uy nghi với nét mặt nhân từ, khoan dung và từ bi. Khuôn viên chùa là khu vườn rộng có nhiều tháp cổ trong đó có bảo tháp của tổ sư Thành Nhạc. Từ ngoài nhìn vào ta thấy sự uy nghi bề thế của ngôi chùa chánh điện, nhà thờ tổ, giảng đường, nhà trù nối tiếp nhau. Tùy theo chức năng của từng nơi mà bài trí khác nhau. Phần chánh điện uy nghi tôn kính. Bệ thờ chính thờ Phật Di Đà, Thích Ca, Ngọc Hoàng, Tam thế phật, Đức địa tạng, Ông Tiêu và các vị Bồ Tát. Đối xứng hai bên thờ gia lam, linh sơn cùng thập điện diêm vương. Đối diện bàn thờ chính là bàn thờ, thờ liên diện đại sĩ, tam châu hộ pháp cùng đức thiên thư, thiên nhã, những hàng cột thứ trong chánh điện chạm khắc tinh tế các đề tài: hoa điêu, bát tiên, lý ngư hóa long, nhật nguyệt, tứ linh… Trên khắp xà ngang treo hoành phi khắc chữ Hán, sơn son thếp vàng sắc sảo với nội dung về chánh pháp, khuyên nhủ con người với lòng từ bi bác ái. Chùa Long Thiền được xem như cái nôi của trung tâm truyền bá Phật giáo Nam Bộ và là minh chứng cho sự hiện diện của người Việt ở xứ Đồng Nai trước khi nhóm khai khẩn của Trần Thượng Xuyên đến (1679), (1689) thiết lập bộ máy hành chính trên vùng đất Đồng Nai. Trong kháng chiến chống giặc ngoại xâm chùa Long Thiền có rất nhiều đóng góp, vào những ngày sôi động cướp chính quyền mùa thu năm 1945, hòa thượng Thích Huệ Thành trụ trì chùa đã đứng ra triệu tập đại hội Phật giáo thiết lập Hội Phật giáo cứu quốc tỉnh Biên Hòa và chùa là trụ sở của Hội. Trong kháng chiến chống Mỹ hòa thượng lại tiếp tục lãnh đạo chư tăng Phật tử kêu gọi trí thức đấu tranh chính trị góp phần vào công cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc. Là một công trình kiến trúc tôn giáo, cái nôi của trung tâm Phật giáo xứ đàng trong cùng với sự đóng góp to lớn trong sự nghiệp cách mạng nước nhà, chùa Long Thiền xứng đáng có một vị trí trong lịch sử của vùng đất Đồng Nai. Đến chùa Long Thiền quý khách có thể đi bằng cả đường bộ và đường sông, quý khách sẽ được đón tiếp ân cần, chu đáo và tận tình. (Nguồn: dongnai.gov.vn)